مطالعه ی روابط فیلوژنی گونه های جنس lolium در ایران با استفاده از صفات ریخت شناسی، کروموزومی و مولکولی

جنس lolium یکی از مهمترین گرس های علوفه ای مناطق معتدله است که از نواحی مدیترانه ای منشأ گرفته است. با توجه به گسترش طبیعی این جنس در ایران، شناسایی نمونه های موجود، بررسی تنوع ژنتیکی آنها و استفاده از این تنوع در به نژادی گیاهان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بنابراین، در تحقیق حاضر کلکسیون lolium بانک ژن گیاهی ملی ایران شامل 111 جمعیت در مزرعه کشت و شناسایی شده و همچنین تنوع ژنتیکی آنها بر اساس25 صفت زراعی- مورفولوژیکی، مطالعات کروموزومی و نشانگرهای ملکولی (rapd) ارزیابی شد. بر اساس صفات مورفولوژیک بررسی شده بیشترین تنوع درصفات مقدار بافت سبز در تابستان، طول گلوم، تعداد گلچه در سنبلچه و وزن 1000دانه مشاهده شد. تجزیه به مؤلفه های اصلی نشان داد که صفات مقدار بافت سبز، رشد مجدد تابستانه و ارتفاع گیاه در پاییز بیشترین سهم را در مؤلفه اول داشتند. تجزیه خوشه ای بر اساس صفات مورفولوژیک، تمام جمعیت ها را در دو کلاد مجزای یکساله و چندساله(یا دوساله) قرار داد. گونه های موجود در کلاد اول به خوبی از یکدیگر جدا شده ودر کلاد بعدی ، 9 جمعیت چندساله از گونه l. rigidum با سایر جمعیت های چندساله( یا دو ساله) از گونه l. perenne ( یاl. multiflorum) همپوشانی داشتند. بررسی های سیتوژنتیکی نشان داد گونهl. xhybridum تترا پلوئید بوده و بقیه گونه ها دیپلوئید بودند. کلیه جمعیتهای مورد بررسی از 6 گو.نه، همگی در کلاس 1a قرار گرفتند که نشان دهنده متقارن بودن کروموزومهای آنها بود. درتجزیه به مؤلفه های اصلی صفات اختلاف طول نسبی ماکزیمم و مینیمم، طول بازوی بلند، طول بازوی کوتاه و طول کل کروموزوم در مؤلفه اول بیشترین سهم را در واریانس بین جمعیت ها داشتند. تجزیه خوشه ای جمعیت ها بر اساس خصوصیات کاریوتایپی نشان داد جمعیت چندساله lrg56 از گونه l. rigidum به جمعیت یک ساله دیگری از همین گونه (lrg23) بیشتر از جمعیت lpn3 ازگونه چندساله l. perenne شبیه بود. بر اساس نشانگر مولکولی rapd ، با استفاده از 8 آغازگر ، جندشکلی بالایی در بین توده ها مشاهده شد. این پلی مورفیسم بالا توانست به استثنای جمعیت های lrg1 از گونه l. rigidumو lpn1 از گونه l. perenne که در صفات زراعی- مورفولوژیکی نیز شباهت داشتند، سایر توده های مورد نظر را از یکدیگر تفکیک نماید. تجزیه خوشه ای باندهای پلی مورفیک به روش upgma در اغلب موارد جمعیت های چند ساله از گونه l. rigidum را با جمعیت های مختلف گونه l. perenne در گروه های نزدیک به هم قرار دادکه این تأییدی بر نتایج حاصل از تجزیه خوشه ای بر اساس صفات مورفولوژیکی - زراعی بود.